Aydınlatılmış Onamın Elektronik Ortamda Alınması

Tıbbi müdahalelerde hastanın aydınlatılmış onamının alınması ilgili işlemin hukuka uygunluk şartıdır. 1219 sayılı Kanun’un 70. Maddesine göre tıbbi müdahalelerden önce hastanın aydınlatılmış onamının alınması gerektiği açıkça düzenlenmiştir. Büyük cerrahi müdahalelerde bu onayın yazılı olması gerektiği düzenlenmiştir. Uygulamada hastadan aydınlatılmış onam alınması ve bunun ispatı hastaneler ve doktorlar için sorun teşkil edebilmektedir. Özellikle aydınlatılmış onam formlarının arşivlenmesi şikâyet edilen zorlukların başında gelmektedir.

Bu şikayetlere cevap olacak şekilde 1219 sayılı Kanun’un 70. maddesinde 21.7.2025 tarihinde yapılan değişiklik ile hastadan elektronik ortamda aydınlatılmış onam alma imkânı getirilmiştir. Eklenen fıkraya göre:

• Muvafakat elektronik ortamda da alınabilecektir.

• Bu muvafakat ilgilinin kimliğinin doğrulama kabiliyetini haiz kimlik belgeleriyle veya biyometrik yöntemlerle ya da elektronik kimlik doğrulanmasına imkân verecek yöntemler kullanılarak alınmalıdır.

• Bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden alınacak muvafakatlerle ilgili usul ve esaslar Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunun uygun görüşü alınarak Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenecektir.

Bu değişiklik ile uzun yıllardır hastadan elektronik ortamda aydınlatılmış onam alınıp alınmayacağı meselesi en azından görünüşte çözülmüş gibi gözükmektedir. Fakat unutulmamalıdır ki aydınlatma hastaya özel olmalı ve kural olarak tıbbi müdahaleyi yapacak hekim tarafından yerine getirilmelidir.  Önemli olan hastanın kendisine yapılacak müdahaleyi anlayabilmesi, üzerine düşünebilmesi, gerektiğinde doktora soru sorabilmesidir. Dolayısıyla kurulacak elektronik onam sistemi hastaya özel bilgilendirme içermeli, hastaya değerlendirme süresi tanımalı ve hasta ile hekim arasında soru sormayı mümkün kılan bir iletişimi ortaya koymalıdır.

Elektronik onam bir formalite olarak alındığı sürece geçerliliği sorgulanır olacak, ilişkili hukuki tartışmaları sona erdirmeyecektir.