Ticaret Unvanı Nedir?

Ticaret unvanı, gerçek ve tüzel kişi tacirlerin ticari hayatta birbirinden ayırt edilebilmesi amacıyla kullanılan sınai bir mülkiyet hakkıdır. 

Türk Ticaret Kanunu’nun 39. maddesine göre her tacir, ticari işletmesine ilişkin işlemleri, ticaret unvanıyla yapmak ve işletmesiyle ilgili senetlerle diğer belgeleri bu unvan altında imzalamak zorundadır. 

Tacir olarak işletmenizle ilgili yaptığınız tüm işlerde kullanmanız gereken ticaret unvanıyla ilgili nasıl alabileceğiniz ve şeklinin nasıl olması gerektiği gibi birçok bilgiye ulaşmanız için bu yazıyı hazırladık. 

Haydi başlayalım!

Ticaret Unvanı – İşletme Adı – Marka Kavramları Arasındaki Fark

Ticaret unvanı, işletme adı ve marka kavramları sıklıkla karıştırılır. Yazımızın sonunda bu konuda bir tereddüdünüzün kalmayacağını umuyoruz!

Ticaret unvanı, tacirin diğer tacirlerden ayırt edilmesi amacıyla, tescili her tacir için zorunlu olan bir sınai mülkiyettir. Tacir kişi işletmesiyle ilgili tüm işlemlerde ticaret unvanını kullanmak zorundadır. Ticari unvan işletmenin görünebilecek bir yerine okunabilecek bir şekilde yazılmalıdır. 

Bunun yanında işletme adı ise tacir ile değil, doğrudan işletmeyle ilgilidir, işletmeyi tanıtır ve diğer işletmelerden ayırır. Ticaret unvanın aksine, işletme adı kullanma zorunluluğu yok, ancak kullanılırsa bunun da tescil edilmesi gerekir. İşletme yalnız tacirlerin işletmelerinde kullanılmaz, örneğin esnaf işletmelerinde de işletme adı kullanılır. İşletme adıyla ilgili özel bir şekil şartı öngörülmemiştir, kamu düzenine aykırı ve aldatıcı nitelikte olmadığı takdirde dilediğiniz gibi belirleyebilirsiniz. Aşağıda ticaret unvanının devrine değindik, işletme adı ticaret unvanından farklı olarak ticari işletmeden ayrı şekilde devredilebilir. Ticari işletmenin devri işletme adının devrini de beraberinde getirir ancak taraflar aksini kararlaştırabilir. 

Marka ise ürünlerin ve hizmetlerin birbirinden ayırt edilmesini sağlar. Sözcükler, şekiller, sayılar, renkler gibi birçok şey ayırt edilebilir olmak kaydıyla marka olarak kullanılabilir. Ticaret unvanı tescili ticaret sicilinde yapılırken marka tescili Türk Patent ve Marka Kurumunda yapılır. Ticari unvan ile marka aynı olabileceği gibi farklı da olabilir. Bir tacirin bir tane ticari unvanı olur fakat bir firma veya işletmenin birden fazla markası olabilir. Marka ile ilgili daha fazla bilgi edinmek için bu konudaki yazımızı okuyabilirsiniz.

Ticaret Unvanı Şekilleri

Ticaret unvanın amacı tacirlerin birbirinden ayırt edilebilmesini sağlamak olduğu için öncelikle bir başka ticaret ünvanlıyla aynı olmamalı. Kullanmak istediğiniz ticaret unvanının bir başka tacir tarafından kullanılıp kullanılmadığını kontrol etmek için Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nin sorgulama ekranından (https://www.ticaretsicil.gov.tr/view/hizlierisim/unvansorgulama.php ) söz konusu unvanı aratabilirsiniz. 

Ticaret unvanı temel olarak “çekirdek” ve “ek” kısımlarından oluşur. Çekirdek, ticaret unvanında bulunması zorunlu olan unsurları ifade ederken, “ek” kural olarak kullanılması zorunlu olmayan kısmı ifade eder. Eklerin kullanılması, Türk Ticaret Kanunu’nda 2 durumda zorunlu kılınmıştır. Bu durumlardan ilki, Türk Ticaret Kanunu madde 45’te düzenlendiği üzere, seçtiğiniz ticaret unvanının aynısı bir başka tacir tarafından tescil ettirilmiş olmasıdır. Bu durumda ek eklenerek ticaret unvanının farklılaşması sağlanır. İkinci durum ise Türk Ticaret Kanunu madde 48’te düzenlenmiştir. Buna göre, şubeler merkezlerinin ticaret unvanını kullanır ancak bunu unvanda şube olduklarını belirterek yapmak zorundadırlar. Dolayısıyla bu durumda ticaret unvanına şube ile ilgili ekler getirilmelidir. 

Ticaret unvanınızı şekil şartlarına uyarak serbestçe belirleyebilirsiniz ancak bunun sınırları Türk Ticaret Kanunu madde 46’da sayılmıştır. Öncelikle belirlediğiniz ticaret unvanı kimliğiniz, işletmenizin büyüklüğü ve finansal durumu hakkında yanıltıcı veya aldatıcı olmamalıdır. Kamu düzenine ve gerçeğe aykırı olmadığı sürece ticaret unvanınızı dilediğiniz gibi belirleyebilirsiniz. Bunun yanında bir diğer dikkat edilmesi gereken husus da eğer tek başınıza ticaret yapan gerçek kişi tacirseniz ticaret unvanınıza bir şirket olduğunuz izlenimini uyandıracak ekler ekleyemezsiniz. Eğer ticaret unvanınıza “Türk”, “Türkiye”, “Cumhuriyet” ve “Millî” kelimelerini eklemek istiyorsanız bunun ancak Cumhurbaşkanı kararıyla konabileceğini bilmelisiniz.

Ticaret unvanı, farklı tacir kişileri için farklı olacak şekilde belirli şekil şartlarına tabi kılınmıştır. Seçmek istediğiniz ticaret unvanını nasıl oluşturmanız gerektiğine birlikte göz atalım!

Gerçek Kişi Tacirler için Ticaret Unvanı

Gerçek kişi tacirlerin ticaret unvanının nasıl oluşması gerektiği Türk Ticaret Kanunu’nun 41’inci maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, gerçek kişi tacirlerin ticaret unvanı ad ve soyadlarından oluşur. Ad ve soyadın ticaret unvanına konurken kesinlikle kısaltılmaması gerekir. Ad ve soyada isteğe bağlı veya zorunlu şekilde ekler eklenmesi gerekebilir. Eğer gerçek kişi tacir olarak tercih ettiğiniz ticaret unvanına bir başka tacir sahipse ek eklemek zorunda kalırsınız. Örneğin kuruyemişçi bir tacir olarak ticaret unvanınız yalnızca adınızdan oluşabilir, dilerseniz “Adınız – Soyadınız – Kuruyemişleri” şeklinde oluşabilir, yalnızca adınızdan oluşsun isterseniz ancak bu ad ve soyadından oluşan başka bir ticaret unvanı varsa mutlaka yanına bir ek eklemeniz gerekir. 

Kollektif – Komandit Şirketler için Ticaret Unvanı

Kollektif ve komandit şirketlerin ticaret unvanının şekil şartları Türk Ticaret Kanunu madde 42’de düzenlenmiştir. Kollektif ve komandit şirket şahıs şirketleridir. Eğer kollektif veya komandite şirketiniz için bir ticaret unvanı almak istiyorsanız, kollektif veya komandite ortaklardan en az birinin adı ve şirketin türü, yani kollektif veya komandit olduğunun belirtilmesi gerekir. Kollektif şirketler ortaklarının tamamının ad ve soyadını ticaret unvanında bulundurabilir. Komandit şirketlerde ise komanditer ortakların ad ve soyadı ticaret unvanında bulunamaz, yalnızca komandite ortakların ad ve soyadı bulunabilir. Komanditer ortaklar sorumluluğu sınırlı olan ortaları ifade ederken, komandite ortaklar sorumluluğu sınırlı olmayan ortakları ifade eder. Örneğin kollektif şirketiniz için ticaret unvanınızı “Adınız – Soyadınız – Kollektif Şirketi” şeklinde oluşturabilirsiniz. 

Anonim – Limited – Kooperatif Şirketler için Ticaret Ünvanı 

Anonim, limited ve kooperatif şirketlerin ticari unvanının şekil şartları Türk Ticaret Kanunu madde 43’te düzenlenmiştir. Buna göre bu şirketlerden biri için alınacak olan ticari unvanda, işletmenin konusunun kesinlikle belirtilmesi gerekiyor. Örneğin anonim şirketiniz tekstil alanında faaliyet gösteriyorsa şirketin konusu olarak ticaret ünvanlınızdan “tekstil sanayi” belirtmek zorundasınız. Eğer işletmenizin birden fazla faaliyet alanı varsa tamamını yazabileceğiniz gibi bir tanesini de yazabilirsiniz. Bunun yanında şirket türü de ticaret unvanının zorunlu unsurlarından biri. Örneğin bir anonim şirket için ticaret unvanı alacaksanız en temel haliyle şu şekilde görünmelidir: “A Tekstil Sanayi Anonim Şirketi” 

Eğer ticaret unvanında bir gerçek kişinin adı yer alıyorsa anonim, limited ve kooperatif şirket türleri kısaltılmadan belirtilmeli. Yani ticaret unvanında gerçek kişi adı varsa örneğin “anonim şirketi” ifadesini “A.Ş” olarak belirtemezsiniz. Dolayısıyla gerçek kişi adı ve soyadı bulunan bir limited şirketinin ticaret unvanı en temel haliyle şu şekilde görünmelidir: Ad – Soyadı – Limited Şirketi. Bu “Ad – Soyadı – Ltd. Şti” olarak kısaltılmış şekliyle kullanılamaz. 

Adi Şirketler için Ticaret Unvanı

Adi şirket, tüzel kişiliği olmayan, birden fazla gerçek veya tüzel kişinin bir araya gelerek ortak bir amaç için emeklerini veya mallarını birleştirmeyi bir sözleşme ile taahhüt etmeleri sonucunda kurulan bir şirket türüdür. Adi şirketlerin ticaret unvanı iki şekilde oluşturulabilir. Bunlardan ilki, tüm ortakların adlarının ve soyadlarının yazılmasıyla veya ortaklardan birkaçının ad ve soyadıyla birlikte ortaklığı belirten bir ekle oluşturulabilir. İkinci olarak, bir ortağın adı ve ortaklığı belirten bir ekle oluşturulabilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, adi şirketlerin tüzel kişiliği olmadığından unvan ticari işletmenin değil, adı geçen ortağın adına tescil edilmiş olur. Dolayısıyla bu ticaret unvanı üzerinde yalnızca adına tescil gerçekleştirilen ortak hak sahibidir. 

Ticaret Unvanı Nasıl Alınır

Ticaret unvanınızı belirledikten sonra sırada bunu tescil ettirmek var. Ticaret unvanının tescili Türk Ticaret Kanunu madde 40’ta düzenlenmiştir. Buna göre, her tacir ticari işletmenin açıldığı günden itibaren 15 gün içinde ticari işletmesini ve ticaret unvanını tescil ve ilan ettirmeli. Bu işlem, işletme merkezinin bulunduğu yer ticaret sicilinde yapılır. Ticaret unvanınızı tescil ettirilmekle birlikte sahibine kullanımı konusunda bir tekel hakkı kazandırır, yani bu ticaret unvanını yalnızca sahibi kullanabilir. Tescil ve ilan edilmiş ticaret unvanının bir diğer getirisi de Türk Ticaret Kanun hükümlerince korunmasıdır.

Ticaret Unvanı Değiştirilebilir mi?

Ticaret unvanınızı değiştirmek mi istiyorsunuz? Elbette ticaret unvanı şartlar gerektirdiğinde değiştirilebilir! Ek kısmında dilediğiniz değişikleri yapabilirsiniz. Bununla birlikte eğer şirketin faaliyet konusu değişmişse, anonim – limited – kooperatif şirketlerin ticaret unvanlarında faaliyet konusu belirtildiği için bunların da değişmesi gerekir. Aynı şekilde eğer şirketler tür değiştiriyorsa, şirketin türü çekirdek unsurlardan olduğundan ticaret unvanının da değiştirilmesi gerekir. Ortakların ad ve soyadlarının ticaret unvanında belirtildiği durumlarda yeni bir ortağın şirkete katılması, ticaret unvanında değişiklik yapmayı gerektirmez. Adı ticaret unvanında yer alan ortaklardan birinin ortaklıktan ayrılması durumunda bu kişinin yazılı onayı ile ticaret unvanı değiştirilmeden kullanılmaya devam edilebilir. 

Ticaret Unvanı Devredilebilir mi?

Ticaret unvanının devrine ilişkin düzenleme Türk Ticaret Kanunu madde 49’da yer alır. Buna göre, ticaret unvanının devri mümkündür. Ancak ticaret unvanı tek başına devredilemez, ticari işletmeyle birlikte devredilebilir. Bununla birlikte, ticari işletmenin devri de aksi kararlaştırılmadığı sürece ticaret unvanının devrini doğurur. Devralan kişi ticaret unvanını değiştirmeden kullanmaya devam edebilir. 

Ticaret Unvanının Korunması

Daha önce de belirttiğimiz gibi, tescil ve ilan edilmiş bir ticaret unvanını kullanma hakkı sadece sahibine aittir ve bu ticaret unvanı korunur.

 Türk Ticaret Kanunu’nda ticaret unvanının korunması 50, 51 ve 52. maddelerde düzenlenmiştir. Ticaret unvanının tescil edilmediği, kanun hükümlerine aykırı olarak tescil edildiği veya kullanıldığı ortaya çıkarsa durum yetkili makamlara bildirilir ve bunun sonucunda kişiler cezalandırılır. 

Ticaret unvanının kullanımının zorunluluğu, şekli ve şubelerin ticaret unvanını kullanma şekliyle ilgili ihlallerde bulunan kişiler 2000 TL idari para cezasıyla karşı karşıya kalır. Ticaret unvanının eklerini aldatıcı bir şekilde kullan, ancak Cumhurbaşkanı başkanıyla kararıyla kullanılabilecek ekleri karar olmaksızın kullananlar ile ticaret unvanının devrini usulsüz gerçekleştiren, devralan ve kullananlar üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılırlar.

Peki ticaret unvanınıza tecavüz edildiğini, yani ticaret unvanınızın ticari dürüstlüğe aykırı bir şekilde başkaları tarafından kullanıldığını düşünüyorsanız neler yapabilirsiniz?

Sahip olduğunuz ticaret unvanı bir başkası tarafından ticari dürüstlüğe aykırı biçimde kullanılıyorsa bunun tespitini ve yasaklanmasını isteyebilirsiniz. Bununla birlikte, haksız kullanılan ticaret unvanı tescil edilmişse kanuna uygun bir şekilde bunun silinmesini veya değiştirilmesini, kullanılmasıyla ortaya çıkan durumun ortadan kaldırılmasını isteyebilirsiniz. Eğer zararınız varsa, karşı tarafın kusurunun ağırlığına göre maddi ve manevi tazminat kapsamında bu zararların tazmin edilmesini talep edebilirsiniz. Eğer davayı kazanırsanız mahkemeden kararın gazete ile yayımlanmasını isteyebilirsiniz. Bu durumda bunun masrafları da davayı kaybeden karşı tarafça karşılanır. 

Sonuç

Marka ürünlerin ve hizmetlerin, işletme adı işletmelerin, ticaret unvanı ise tacirlerin ticari hayatta birbirinden ayırt edilmesini sağlar. Bu bakımdan her tacirin ticari unvan kullanması ve tescil ettirmesi zorunludur. Çekirdek ve ek kısımlarından oluşan ticaret unvanı gerçek kişilerde ve farklı tüzel kişiliklerde farklı biçimlerde oluşturulmalıdır. Tescil ettirilen bu ticaret unvanları, gerektiğinde değiştirilebilir ve usulüne uygun bir şekilde, ancak işletme ile birlikte devredilebilir. Tacirlerin ticaret unvanı, ticari hayatın gereklilikleri doğrultusunda TTK hükümlerince koruma altına alınmıştır. Bu yazımızın sonunda, ticaret unvanıyla ilgili aklınızda hiçbir soru işaretinin kalmadığını umuyoruz.