Yazılımların Fikri Mülkiyet Hakları

Yazılım geliştiricilerinin fikirlerini ve projelerini koruması, emeklerinin ve ürünlerinin değerini koruyabilmeleri açısından kritik öneme sahiptir. Ancak bu süreçte fikirlerin değil, somut ürünlerin ve eserlerin korunduğunu unutmamak gerekir.

Aşağıda, yazılımların fikri mülkiyet kapsamında hangi haklarla korunabileceği açıklanmıştır:

1. Telif Hakları

Bilgisayar yazılımları, kaynak kodları ile birlikte ilim ve edebiyat eserleri kategorisinde yer alır ve telif korumasına tabidir.

Koşullar: Yazılımın yazılımcının bireysel hususiyetini taşıması ve umuma arz edilmesi gerekir.

Koruma Süresi: Türkiye’de, eser sahibinin ölümünden itibaren 70 yıl boyunca korunur.

Haklar:

Mali Haklar: Çoğaltma, yayma, umuma iletim gibi haklar alınıp satılabilir, tüzel kişilere devredilebilir.

Manevi Haklar: Eserin sahibine aittir, devredilemez ancak ruhsatlandırılabilir (örneğin, ismin belirtilmesi veya eserin değiştirilmesini men etme hakkı).

Önemli Not: Telif hakkı koruması için herhangi bir tescil veya noter tasdiki gerekmez.

2. Marka Tescili

Bir yazılım ürününün adı, logosu veya ayırt edici unsurları, marka olarak tescil edilerek korunabilir.

Koşullar: Yazılımın veya hizmetin, rakiplerinden ayırt edilmesini sağlayan bir işaretin bulunması gerekir.

Başvuru: Türkiye’de Türk Patent ve Marka Kurumu’na yapılır.

Koruma Süresi: Tescilden itibaren 10 yıl boyunca geçerlidir, 10 yılda bir yenilenerek sınırsız koruma sağlanabilir.

Uluslararası Koruma: Madrid Protokolü veya Avrupa Birliği Topluluk Markası aracılığıyla yapılabilir.

3. Patent ve Faydalı Model

Yazılımlar genellikle doğrudan patent koruması kapsamına girmez. Ancak yazılım, bir cihaz veya ürün ile bütünleşik olarak yenilikçi bir çözüm sunuyorsa, bu ürüne patent alınabilir.

Patent Koşulları:

1. Yenilikçi olması.

2. Sanayiye uygulanabilir olması.

3. Buluş basamağını aşması.

Faydalı Model Koşulları: Yenilikçi ve sanayiye uygulanabilir olması yeterlidir.

Koruma Süresi: Patent için 20 yıl, faydalı model için 10 yıldır.

Çalışan Patenti: Çalışanlar, geliştirdikleri patent konusu yazılımı işverenlerine bildirmelidir.

4. Tasarım Tescili

Yazılımların grafiksel unsurları ve kullanıcı arayüzleri tasarım tescili kapsamına girmez. Ancak bir ürünle ilişkilendirilen ve son kullanıcı tarafından görülen tasarımlar korunabilir.

Koruma Süresi: 5 yılda bir yenilenmek kaydıyla 25 yıl.

5. Entegre Devre Topografyası

Yarı iletken cihazlarda devrelerin iç yapısını haritalandıran bu topografyalar, yazılım ile ilişkilendirilebiliyorsa korunabilir.

Koruma Süresi: Tescilden itibaren 10 yıl.

6. İnternet Alan Adları

Yazılım projelerinin çevrimiçi olarak tanıtılması ve kullanılması için alan adlarının korunması önemlidir.

Tahsis: Uluslararası ICANN ve Türkiye’de TRABİS üzerinden yapılır.

Koruma Süresi: 1-10 yıl arasında değişebilir, yenilenerek sınırsız koruma sağlanabilir.

Uyuşmazlık Çözümü: Tahkim veya TRABİS tarafından yürütülür.

Hakların Birlikte Korunması

Bir yazılım projesi, birden fazla fikri mülkiyet hakkı ile korunabilir. Örneğin:

Marka: Yazılımın adı ve logosu.

Telif: Kaynak kodlar.

Patent: Yazılımın bir cihazla bütünleşik olması.

Tasarım: Yazılımın ürünle ilişkilendirilen görsel unsurları.

Yazılımcılar, projelerini kapsamlı bir şekilde korumak için farklı fikri mülkiyet türlerinden aynı anda faydalanabilir.

Sonuç

Yazılım geliştiricileri, projelerini yalnızca üretmekle kalmayıp, bunları koruma stratejilerini de belirlemelidir. Telif hakkı koruması en temel ve yaygın olanı olsa da, markalaşma, patent veya faydalı model tescili gibi yöntemlerle ürünlerini daha kapsamlı bir şekilde koruyabilirler. Önerimiz, her yazılım projesi için bir fikri mülkiyet danışmanından profesyonel destek alınmasıdır.

Bu açıklamalar yazılımların fikri mülkiyet haklarını özetler niteliktedir. Mevzuata tam uyum ve hukuki danışmanlık için lütfen iletişime geçiniz.